05 Kasım 2021 Cuma

Bir Altınoluk hizmetidir.

Bugün 5 Kasım 2021 - Cuma

Selamunaleykum, hayırlı cumalar.

A Gündem’de bu hafta, Roma’da gerçekleşen G-20 Liderler Zirvesi ve Glasgow’da devam eden İklim Zirvesi’nin yankılarına ve Türkiye’ye etkilerine odaklanıyoruz.

Geride bıraktığımız hafta ülke gündemi ekonomi odaklı ilerlerken, siyaset zemini hiç olmadığı kadar hareketli.

İyi haftalar…

Ayet • Hadis • Nükte

Ayet-i Kerime

“Rableri onları, kendisinden bir rahmet, sonsuz hoşnutluk ve içinde kendileri için tükenmez nimetler bulunan cennetlerle müjdeler.”
(Tevbe sûresi, 21)

Hadis-i Şerif

"Allah'ım tembellikten, bunaklık vaki olacak derecede ihtiyarlıktan, masiyet mahallerinde bulunmaktan, borçluluktan, kabir fitnesinden, kabir azabından, cehennemin fitnesinden ve azabından, zenginlik fitnesinden sana sığınırım... "
(Buhari)

Nükte

“Ben Allâh’ı ve Rasûl’ünü seviyorum.” demekle iş bitmiyor. Bu sevginin; hâl ve davranışlarımıza, Allah yolundaki gayretlerimize, ibadet ve ahlâkımıza, bilhassa evimize, işimize, çocuklarımızı terbiye edişimize, velhâsıl hayatımızın her safhasına aksetmesi îcâb eder. "
(Osman Nuri Topbaş)

Haberler

Dünyanın önde gelen 20 büyük ekonomisinin liderleri ve uluslararası kuruluşların temsilcilerini bir araya getiren G20 Liderler Zirvesi sona erdi fakat yankıları sürüyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Roma'da gerçekleşen G20 Liderler Zirvesi’ndeki temasları İtalyan basınında geniş yer buldu. Ülkenin yüksek tirajlı gazetelerinden Corriere della Sera, zirveye katılan liderleri değerlendirirken, Cumhurbaşkanı Erdoğan için "Tüm sıcak dosyaların aranan ismi" başlığını attı.

Gazete, zirve boyunca pek çok liderin Erdoğan'ı görmek istediğine dikkati çekerek, "Ev sahibiyle beraber G20'nin diğer assolisti oldu. Türk Cumhurbaşkanı en sıcak dosyaların kaçınılmaz muhatabı." ifadesini kullandı.

[Biden’le Kritik Görüşme] Diğer yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan, G20 Liderler Zirvesi kapsamında ABD Başkanı Joe Biden ile bir araya geldi. İki lider bir saati aşan bir görüşme gerçekleştirdi. Cumhurbaşkanlığı tarafından yapılan açıklamada görüşmenin pozitif bir atmosferde gerçekleştirildiği belirtildi. Görüşmede iki ülke ilişkilerini güçlendirmek ve geliştirmek için ortak mekanizma kurulması konusunda mutabık kalındığı bildirildi.

Erdoğan ile Roma'da bir araya gelen Biden, görüşmede, Türkiye ile ilişkileri rayına oturtma sözü verdikten sonra, "Ben eğer şu geride kalan 7 yıl boyunca Başkanlık koltuğunda oturuyor olmuş olsaydım, bu sorunların hiçbiri olmazdı" dedi.

[Sonuçlar ne olacak?] Liderler Zirvesi’nin sonuç bildirgesinde, küresel sıcaklık artışının sanayileşme öncesine oranla 1,5 derece ile sınırlama hedefine yönelik “etkili ve anlamlı” eylemlerin sürdürülmesi ihtiyacı vurgulandı.

G-20 Liderler Zirvesi’nin ardından Glasgow'da başlayan BM İklim Değişikliği Zirvesi COP26'dan iki önemli uzlaşma haberi geldi. 80'den fazla ülke, AB ve ABD'nin inisiyatifi ile metan gazı emisyonlarının azaltılması konusunda uzlaşma sağladı. Buna göre metan gazı emisyonu 2030 yılına kadar 2020 yılına oranla en az yüzde 30 oranında azaltılacak.

[Süreç nasıl ilerleyecek?] Glasgow'daki zirvede ayrıca 100'den fazla ülke 2030 yılına kadar orman kaybının durdurulmasını, yok olan araziler konusunda da durumun tersine çevrilmesini taahhüt etti. Bu hedefe yönelik olarak 2025 yılına kadar 12 milyar dolar kamu finansmanı, buna ek olarak 7,2 milyar dolar da özel sektör finansmanı aktarılacak. buna ek olarak 7,2 milyar dolar da özel sektör finansmanı aktarılacak.

Fransız Le Figaro gazetesi, Türkiye'nin on yıl içinde ABD, İsrail ve Çin ile dünyanın önde gelen SİHA üreticilerinden biri haline geldiğini yazdı. Le Figaro gazetesinin haberinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "etki alanını genişletmek" için Libya'da ve Karabağ'da başarı gösteren SİHA'ların satış sözleşmelerini artırdığı belirtildi.

Türkiye’nin savunma sanayi alanındaki başarıları Uzak Doğu’da da yankı buldu. Japonya’nın en etkili medya kuruluşlarından Nikkei Asia’da yayımlanan analizde “Türkiye’nin savunma sanayi bağları başta olmak üzere yükselen bir güç olduğu görülüyor” denildi. Analizde ayrıca, Türkiye’nin Afrika ile özellikle savunma sanayi bağları başta olmak üzere geliştirdiği ilişkilere de dikkat çekildi.

ABD'nin İran'a yönelik yaptırımlarını delmekle suçlanan ve daha sonra itirafçı olan Reza Zarrab'ın kefaletle serbest bırakıldığı ortaya çıktı. Daha önce dava hâkiminin gizlilik kararı verdiği belgelerde, Zarrab'ın şartlı tahliye için 100 bin dolar karşılığında sağladığı 5 milyon dolarlık teminat mektubunu mahkemeye sunduğu görülüyor. Zarrab'a çeşitli kısıtlamalar da getiren şartlı tahliye kararına göre, FBI istediğinde Zarrab'ın evinde arama yapabilecek; Zarrab sadece savcılığın verdiği cep telefonunu kullanabilecek ve Florida ile New York eyaletleri dışına seyahat etmek isterse savcılıktan izin alması gerekecek.

[Neler yaşandı?] Zarrab "İran'a yönelik yaptırımlara uymayarak ABD’yi dolandırmak, bankacılık sahtekârlığı yapmak ve karapara aklamak"la suçlanıyor. Savcı Preet Bharara tarafından hazırlanan ön iddianamede, Zarrab hakkında toplam 75 yıl hapis cezası isteniyor. 33 yaşındaki Zarrab, New York'un Manhattan bölgesindeki Metropolitan Cezaevi'nde tutuklu bulunuyordu.

15 Temmuz darbe girişimiyle ilgili ulaşılan istihbarat raporlarında dikkat çeken detaylar ortaya çıktı. Rapora göre, 19 Mart 2016'da FETÖ elebaşısı Fetullah Gülen'in yeşil cübbesiyle darbe talimatını kaydettiği video sırasında yanında Adil Öksüz, Kemal Batmaz, Hakan Çiçek ve Nurettin Oruç'un olduğu ortaya çıktı.

Darbe girişimini yöneten ‘mahrem imamlar’ ABD'ye İngiltere, İsviçre ve Almanya gibi ülkeler üzerinden geçti. Darbeyle Gülen'in bağını gizlemek amacıyla yapılan bu trafik ABD'nin İç Güvenlik Bakanlığı Gümrük ve Sınır Koruma Ofisi raporlarında deşifre oldu.

[Küresel Salgın]

• Coronavirüs nedeniyle ölenlerin sayısı dünya genelinde 5 milyon 16 bin 880'e ulaştı.
• İlk kez Çin'de Aralık 2019'da ortaya çıkan Covid-19, 200'den fazla ülke ve bölgeye yayıldı.
• Dünya genelinde 247 milyon 547 bin 87 vaka tespit edildi, virüs bulaşan 224 milyon 196 bin 4 kişi iyileşti.
• "Worldometers" verilerine göre, en fazla can kaybı 766 bin 299 ile ABD'de kaydedildi.
• Bu ülkeyi 607 bin 860 ile Brezilya, 458 bin 470 ile Hindistan, 288 bin 365 ile Meksika, 239 bin 693 ile Rusya izledi. 
• Halen 18 milyon 334 bin 203 hastanın tedavisi sürüyor.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, ikinci doz mRNA aşısının üzerinden 6 ay kadar süre geçmiş sağlık çalışanları, 18-60 yaş arasındaki kronik hastalar ve 60 yaş üstü kişilerin hatırlatma dozu yaptırabileceğini açıkladı

ABD'de, 5-11 yaş arasındaki çocukların koronavirüs aşısı olabilmeleri için acil kullanım onayı çıktı. Ülkede 1,9 milyon çocuğa şimdiye kadar virüs bulaştı, en az 100 çocuk koronadan dolayı yaşamını yitirdi.

Ekonomi

TÜİK, Ekim ayı tüketici fiyatları enflasyonunu %2.39 olarak açıkladı; yıllık enflasyon ise %19.89 oldu ve beklentilerin altında kaldı. Beklenti aylık 2.50, yıllık 20.01 şeklindeydi. Çekirdek enflasyon da yüzde 16.82'de kaldı. Kurumun açıklamasına göre Ekim'de %5.24 artan üretici fiyatları, bir önceki yıla göre de %46.31 oranında yükselerek son 19 yılın en yüksek seviyesini gördü. Üretici tüketici enflasyonu makası da %26.42’yle yeni bir rekor kırdı.

[Detaylara bakarken] Enflasyonu oluşturan kalemlerin yıllık değişimleri incelendiğinde en yüksek artış %27,41 ile gıda ve alkolsüz içecekler kaleminde görüldü. Ardından lokanta ve oteller kaleminde %25,23 ve ev eşyası grubunda %23,03 oranında artışlar yaşandı. Ulaştırma kalemi ise yıllık %20,67’lik artış oranıyla dikkat çeken bir diğer husus oldu.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, enerji fiyatlarındaki yükselişe dikkati çekti ve artışların vatandaşa düşük bir şekilde yansıtıldığını söyledi. Bakan Dönmez, "Bir vatandaşımızın evine 200 liralık fatura geliyorsa bilin ki 200 lirasını biz aslında devlet bütçesinden karşılıyoruz, doğalgazda da buna benzer bir bütçe söz konusu” şeklinde konuştu.

[Doğalgazda son durum] Doğalgaz spot piyasasında çok yüksek fiyatlar dikkat çekiyor. Fiyatlar Avrupa piyasasında bin dolar, bin 200 dolar, bin 300 doların üzerinde görülüyor. Türkiye açısından doğalgaza talebin artış sebebi kuraklık. Karadeniz bandı son 30 yılın en yağışlı sezonu geçirirken, güney bandı Akdeniz, İç Anadolu ve Güneydoğu’ya baktığımızda son 30 yılın en kurak dönemini geçirdi. Bundan dolayı hidroelektrik santralleri tam kapasite çalışamadı. Geçtiğimiz yıl 48 milyar metreküp doğalgaz tüketilirken, 2021’de ilave olarak 10-12 milyar metreküp üzerinde doğalgaz talebi bekleniyor.

Türkiye İhracatçılar Meclisi, ekim ayı ihracat rakamlarını açıkladı. Ekim ayı verilerine göre Türkiye’nin ihracatı, geçtiğimiz yılın aynı ayına göre yüzde 20,2’lik artışla 20,8 milyar dolara ulaştı.

Bu rakamın aynı zamanda "Cumhuriyet tarihinin en yüksek aylık ihracatı olduğu da" belirtildi. Açıklanan rapora göre, Türk ihracatçısının, son 12 ayda 215,7 milyar dolarlık ihracatla da 211 milyar dolarlık yıllık hedefini bir kez daha aştığı belirtildi.

Taliban yönetimi Afganistan'da yabancı para kullanımını yasakladı. Ülkedeki ekonomik durumun ve ulusal çıkarların hayatın her alanında Afgani'nin kullanılmasını gerektirdiğini belirten Taliban sözcüsü Zebihullah Mücahid, emre uymayanların cezalandırılacağını da kaydetti.

[Sistem nasıl işliyor?] Taliban'ın, başkent Kabil'i kontrol altına almasının ardından yaklaşık iki hafta kapalı kalan bankalar, halkın nakit ihtiyacına cevap veremiyor. Para arzının yetersizliği nedeniyle bankaların önünde oluşan uzun kuyruklar devam ediyor. Hükümetin düşmesiyle dolarda yaklaşık yüzde 15 artış yaşanırken birçok ürünün de fiyatı yükseldi. Afganistan'da nakit yetersizliği nedeniyle halk, bankalardan haftalık en fazla 20 bin Afgani (yaklaşık 200 dolar) çekebiliyor. Öte yandan Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve ABD Merkez Bankası, geçende Afganistan'ın uluslararası fonlara erişimini kesti.

Kültür • Sanat

Altınoluk dergisinin Kasım 2021 sayısı “Esas Hayat Ahiret Hayatıdır” kapağıyla yayınlandı. Sunuş yazısında “Allah’a kavuşacaklarını ummayanlar dünya ile yetinirler. Dünya ile yetinen birisi elde ettiğinin zeval bulmasını istemez, dahası ölümden ikrah eder. Esas hayat olan ahireti hedefleyen kimse ise bu dünya ile yetinmez. Onun için ölüm bir son değil, esas hayata terfidir.” cümlesiyle istikameti çizen derginin içeriğine ulaşmak için tıklayın:

Türkiye Yazarlar Birliği İstanbul Şubesi tarafından Cumhurbaşkanlığı himayesinde bu yıl altıncı kez düzenlenen "6. Uluslararası Arapça Kitap ve Kültür Günleri" başladı. Bu yılki ana teması "Maveraünnehir'den Anadolu'ya Akan Tasavvuf Irmağı" olarak belirlenen program kapsamında söyleşi, panel, sempozyum, kitap hediyesi ve sergi gibi tüm etkinlikler çevrim içi yapılacak

Önceki yıllarda Türkiye, Suriye, Suudi Arabistan, Irak, Lübnan, Ürdün, Mısır, Cezayir, Tunus, Fas, Sudan, Katar, Kuveyt, Özbekistan, Türkmenistan, Hindistan ile Pakistan gibi pek çok ülkeden ilim adamlarını İstanbul'da bir araya getiren etkinlik, bu yıl ilim adamlarını sanal ortamda katılımcılarla buluşturacak.

Türkiye’nin Oscar adayı Semih Kaplanoğlu’nun “Bağlılık Hasan” filmi oldu. Yönetmenliğini ve senaristliğini Semih Kaplanoğlu’nun yaptığı “Bağlılık Hasan” filminin dünya prömiyeri 74. Cannes Film Festivali’nde gerçekleşmişti. Film, geçimini babadan kalma meyve bahçesi ve domates tarlasıyla sağlayan Hasan’ın hikayesini anlatıyor.

Modern tıbbın henüz gelişmediği dönemlerde Anadolu halk hekimliğinde yüzyıllarca şifa arayışında kullanılan, suyun sağlığa faydası ve rahatlatıcı özelliğini duayla buluşturan şifa tası, koleksiyonların nadide parçaları olarak Türk tıp folkloruna ışık tutuyor.

Teknoloji - Dijital Dünya

Dünyanın en büyük e-spor ve oyun haber sitelerinden biri olan Dexerto'ya bir açıklama yapan naklen yayın ve oyun platformu Twitch, Eylül ayında Türkiye'den 150 kullanıcının para kazanma araçlarını suistimal ettiği ve kara para akladığı iddialarına ilişkin harekete geçtiklerini belirtti.

Twitch platformunun hacklenmesiyle ortaya çıkan iddialarda, çoğunluğu Türkiye'den olmak üzere bazı kullanıcıların platform üzerinden 9.8 milyar dolar gibi bir meblağı akladığı öne sürülüyordu

[Bugüne dek neler yaşandı?] Türkiye'de kimi Twitch yayıncılarının kara para akladığı iddiaları Amazon'un sahip olduğu Twitch platformunun hacklenmesi sonucu ortaya çıktı. Bir ay önce hackerlar, platforma ait büyük bir veri setini internet ile paylaştı. Bunun sonucunda Twitch'teki yayıncıların ne kadar para kazandığı meydana çıktı. Bu veri setinin paylaşılması sonucu Türkiye'de az takipçisi olan çok sayıda kullanıcının büyük miktarlarda para kazandığı görülmüş, bu da kara para aklama ve dolandırıcılık iddialarının ortaya çıkmasına neden olmuştu. Hack sonucu paylaşılan verilere göre sadece 50 takipçisi olan hesaplara, kimi kullanıcılar tarafından yüksek miktarlarda bağış yapıldı.

Çin’den çekilme kararı alan ve faaliyetlerini durduran markalara Yahoo da katıldı. Yahoo'nun bu kararı, Çin'de teknoloji şirketlerinin veri toplanmasını engelleyen Çin’in Kişisel Bilgilerin Korunması Yasası’nın uygulanmasıyla aynı zamana denk geldi.

15 Ekim'de de Microsoft, LinkedIn’in kullanımını kapattığını açıklamıştı. Bu hafta içerisinde Epic Games’e ait Fortnite’ın Çin versiyonu Fortress Night’ın da Çin’de kapatılması kararı duyurulmuştu.

Financial Times tarafından yapılan bir araştırmaya göre Apple'ın gizlilik uygulamalarında yaptığı değişiklikler, Snapchat, Facebook, Twitter ve YouTube gibi sosyal medya şirketlerinin yaklaşık 9.85 milyar kaybetmesine neden oldu. Zira Apple, geçtiğimiz yıl App Tracking Transparency (ATT), yani uygulama izleme şeffaflığı politikasını duyurmuştu. Bu politikaya göre, kullanıcılar eğer izin vermezlerse sosyal medya platformları da onları takip edemiyor.

[Büyük kaybın perde arkası] Sosyal medya şirketlerindeki mali kayıpların nedeni ise reklam gelirlerinin düşmüş olması. Kullanıcıyı izleyemeyen sosyal medya platformları, kişiselleştirilmiş reklamları da kullanıcılara sunamıyor ve haliyle reklamverenler bu platformlara verilen reklamların sayısını ya da reklamların yayında kalma süresini azaltıyor. Facebook, Twitter, Snapchat ve YouTube için reklam gelirleri de bu şekilde düşmüş ve şirketler bu değişiklik nedeniyle yaklaşık 10 milyar dolar kaybetmiş oluyor.

Aile • Sağlık

Birçok hastalığa karşı önleyici etkiye sahip olan ceviz, kalp ve damar sağlığını koruyarak kalp krizini riskini azaltmaktadır. Bununla birlikte vücuttaki yağ yakımını hızlandırarak kalıcı kilo vermeye yardımcı olmaktadır. Peki cevizin faydaları nelerdir?

ABD’de Mayo Clinic araştırma merkezi tarafından kan testi yoluyla 50’den fazla kanserin tespit edilebildiği yeni bir çalışma yayımlandı. 6 bin 600 kişi üzerinde yapılan çalışmada, testin yüzde 1’den daha az hata ile kanseri tespit edebildiği belirtildi

Ekran bağımlılığı yaşı pandemi döneminde geriledi. Yani artık çocuklar daha erken yaşta ekran bağımlısı oluyor. Bu durumda pandeminin yanı sıra dijital oyunlar ve sosyal medyanın giderek yaygınlaşması da etkili. Okul öncesi öğretmenleri, 36-48 aylık uyum sürecindeki çocukların akranlarıyla oyun oynamak yerine tablet ya da telefon istediğini söylüyor. Hatta kreşlerde öğretmenler 24 aylık çocukların da ekran bağımlısı hâle gelmesinden şikayetçi. Ülkemizde yapılan son çalışmalar gösteriyor ki ekran kullanım yaşı 6 aylık bebeklere kadar geriledi.

Gönüllü Haberler

Şahsiyet Akademisi'nin uzman eğitimciler eşliğinde gerçekleştireceği söyleşi programı başlıyor. Birbirinden kıymetli konuklar ile gerçekleştirilecek şöyleşi programına kayıt fırsatını kaçırmayın.

Nüfusun yarısının yeterli gıdaya ulaşamadığı Afganistan'a Türkiye’nin yardımları sürüyor. Son olarak İHH, Parwan vilayetinde yaşayan 750 aileye gıda dağıtımında bulundu.

Türk Kızılay Genel Sekreteri Hüseyin Can, afet bölgelerine daha erken müdahil olabilmek için gönüllü sayısının artmasına önem verdiklerini dile getirerek, hedefin 2 milyon gönüllüyü Türk Kızılay çatısı altında toplamak olduğunu söyledi.

Derin Okuma

[Araştırma] “Kuşakların Online Alışveriş Eğilimleri” araştırmasına göre e-ticaretin yol haritasını müşteri yorumları belirliyor. Sonuçlara göre kuşak fark etmeksizin tüketicilerin yüzde 70’i alışverişten önce mutlaka yorumları okuyor.

Online alışverişte Z kuşağı yüzde 81.4’lük oranla “moda, giyim, ayakkabı” tercih ederken, “eğitim, kitap, film müzik ve hobi” için interneti kullanan Z kuşağı kullanıcıların oranı yüzde 43.4 olarak görülüyor

Y kuşağının online alışverişi en fazla kullandığı alan da yüzde 57.9 ile “moda, giyim ve ayakkabı.” Bu kuşağın diğer eğilimleri ise şöyle: Yüzde 48.2 ile “tekstil ürünleri”, yüzde 45.9 ile “elektronik ve haberleşme ürünleri”.

[İnternetin bir sonraki bölümü: Meta] Facebook’un isim değişikliği, gelecek planları hakkında çok önemli ipuçları veriyor. Mark Zuckerberg’in “İnternetin bir sonraki bölümü” olarak tanımladığı Metaverse teknolojisini İnternet 2.0 şeklinde ifade etmek çok da yanlış olmayacaktır. Türkçe’ye ‘sanal evren’ veya ‘meta veri deposu’ olarak çevrilebilecek olan Metaverse, kullanıcıların internet üzerinde var olan bir dünyaya bağlanmasını sağlıyor.

[ABD'nin Suud için ikinci bağımlılık kozu] ABD'de 60 Minutes programına katılan Suudi Arabistan istihbaratının iki numaralı ismi el-Cabiri, Suud dış siyasetinde istihbaratın nasıl çalıştığına dair önemli bilgiler verdi. Bu anlamda verdiği ilk şok edici bilgi bin Selman'ın Kral Abdullah'ı öldürmek istediğini beyan ettiği bir videonun varlığı idi. Kaşıkçı raporundakine benzer şekilde Biden'ın el-Cabiri meselesini Suudi Arabistan'ı ABD'ye daha fazla bağımlı kılma adına araçsallaştıracağı tahmin edilebilir. Nitekim 60 Minutes programına el-Cabiri'den sonra katılan CIA eski müdür yardımcısı Michael Morell, el-Cabiri'nin ABD nezdindeki öneminden bahsetti. Morell'in ifadelerine göre el-Cabiri el-Kaide'nin ABD'de planladığı birçok eylemin önüne geçilmesinde kritik rol oynadı.

[Afganistan'da Muhtemel Senaryolar] Geçen ağustos ayından itibaren yeni bir dönemin başladığı Afganistan’da Taliban yönetiminin geleceğine ilişkin çok çeşitli senaryolardan bahsedilmektedir. İç dengelerin karmaşıklığı bir yana, öngörülmesi zor birtakım yerel dalgalanmalar ve bölgede çıkarları olan başta Avrupa ülkeleri, ABD, Hindistan, Rusya, Pakistan gibi devletlerin bu denklem içerisine girmesi, fotoğrafı iyice karmaşıklaştırmaktadır. Önümüzdeki süreçte Taliban’ın uluslararası alanda tanınması ve ülkedeki iç karışıklığın sona ermesi gibi iki temel kriterin gerçekleşip gerçekleşmemesi hâlinde ise, en iyiden en kötüye sıralanan bazı senaryolar öngörülmektedir.

Dua

Bir Saniye...